ගන්කන්ද විද්යාලය යනු අප රටේ අධ්යාපන ඉතිහාසයේ විශිෂ්ට ශාස්ත්රඥයින් සහ වෘත්තිකයන් බිහිකළ නොකැළැල් වාර්තාවක් සහිත ඉතා ගෞරවනීය අධ්යාපන භූමියකි. 2010 වසර පැල්මඩුල්ල ගන්කන්ද මධ්ය මහා විද්යාල ඉතිහාසයේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කළේය.
ගන්කන්ද විද්යාලයේ ඉතිහාසය ආවර්ජනය කරන විට අපට එහිදී හමුවන්නේ "පුංචිමහත්තයා ගන්කන්ද", "ඩිංගිරිමහත්තයා ගන්කන්ද" සහ "හීන්මහත්තයා ගන්කන්ද" නම් වූ ප්රසිද්ධ දානපතියන් වන සහෝදරයන් තිදෙනෙකි.ඔවුන් විසින් මෙම පාසල ආරම්භ කර ඇති අතර එය 1929 දී ශ්රීමත් ඩී.බී.ජයතිලක මහතා විසින් සිසුන් 40 දෙනෙකුගෙන් සහ ගුරුවරුන් 4 දෙනෙකුගෙන් යුක්තව උත්සවාකාරයෙන් විවෘත කර ඇත.ආචාර්ය සී.ඩබ්ලිව්.ඩබ්ලිව්.කන්නංගර මහතා විසින් හඳුන්වා දුන් සංකල්පය යටතේ 1946 ජනවාරි 1 වන දින විද්යාලය මධ්ය මහා විද්යාලයක් බවට පත් කරන ලදී. මෙම දිනය පාසලේ අනුප්රාප්තික පරිපාලන ව්යුහයන් විසින් පාසලේ සංවත්සරය ලෙස ස්ථාපිත කර ඇත.
කාලයාගේ ඇවෑමෙන් විද්යාලයේ වෙනස්කම් කිහිපයක් සිදු කළ අතර අවසානයේ එය උසස් පාසලක් සහ ජාතික පාසලක් බවට පත් වූයේ අතීත විදුහල්පතිවරුන්ගේ කැපවීම සහ උනන්දුව හේතුවෙනි. පාසල කීර්තිමත් පාසලක් බවට පත් වී ඇති අතර එය අපේ දිවයිනට පමණක් නොව මුළු ලෝකයටම ආදි ශිෂ්යයින් විශාල සංඛ්යාවක් බිහි කර ඇත.
මේ තත්ත්වය යටතේ දශක අටක් පුරාවට පාසලේ අපූර්වත්වය ප්රදර්ශනය වී ඇත. තරඟ විභාග, ක්රීඩා සහ අනෙකුත් විෂය සමගාමී ක්රියාකාරකම් හමුවේ විද්යාලය අනෙකුත් පාසල් අතරින් ජයග්රහණය කර ඇත.
මේ නිසා රත්නපුර දිස්ත්රික්කයේ අනෙකුත් පාසල්වලින් විශාල පිරිසක් අපේ විද්යාලයට පැමිණෙන අතර ඔවුන්ගෙන් බහුතරයක් ශිෂ්යත්ව ලාභීන්ය. අපටම අනන්ය වූ ආදි ශිෂ්ය සංගමයක් ඇති බව ඉමහත් සතුටකින් කිව හැකිය. තවද, අපගේ පාසල් ජීවිතය ඉදිරියට ගෙන යාමට මග පෙන්වන මගේ පාසලේ සියලුම ආදරණීය ගුරුවරුන්ට මම කෘතඥ වෙනවා. මෙය අපට ජයග්රහණ රැසක් ලබා ගැනීමට ඉවහල් වී තිබෙනවා.
මේ සියලු දැවැන්ත ජයග්රහණ පිටුපස අපේ පාසල මේ තත්ත්වයට ගෙන යාමට මඟ පෙන්වන නිහඬ පුද්ගලයෙක් ඉන්නවා. ඔහු අන් කිසිවෙක් නොව අපගේ ආදරණීය විදුහල්පති නීල් ධම්මික වතුකාරවත්තය. මුලින්ම ඔහු අපේ සිත් තුළ ධනාත්මක ආකල්ප වගා කළා. අනතුරුව මැණික් පුරවරයේ අභිමානය ලෙස අප පාසල ප්රතිසංස්කරණය කිරීමට ඔහු යොමු විය. ඊට ප්රධානම හේතුව ඔහු 6 ශ්රේණියේ සිට උසස් පෙළ දක්වා කැපවීමෙන් යුතුව අධ්යාපනය හැදෑරීමයි. ඉන්පසු ඔහු ගන්කන්ද ප්රමුඛ විද්යාලය බවට පත්කිරීමට පියවර රැසක් ගත්තේය .
එසේම අපගේ අධ්යයන කටයුතු දියුණු කිරීමට අපට උපකාර කළ අපගේ පුරෝගාමීන්, සුභ පතන්නන්, ඔවුන්ගේ අතිගරු ජනාධිපතිවරුන් සහ මැති ඇමතිවරුන් සැමරීමට අපි මෙම අවස්ථාව භාවිතා කරමු. අපි මුහුදේ අතරමං වෙලාවත්, බීජවලට ගියේවත් නැහැ, අපි අපේ යෝධ නෞකාව 21 වැනි සියවස හරහා "ගන්කන්ද" නම් නව යුගයක් කරා මෙහෙයවමින් සිටිමු.
ආරම්භ කළ වර්ෂය |
1929.03.03 |
එහි මුලදී සිටි ගුරු සංඛ්යාව |
04 |
පාසලට ගිය මුල්ම ශීෂ්ය සංඛ්යාව |
40 |
මුල් ගුරුතුමාගේ නම |
ඩී.බී.ජයතිලක |
පාසලේ නම |
ගන්කන්ද මධ්ය මහා විද්යාලය |
පාසල රජයට පවරාගත් දිනය |
1946 ජනවාරි 1 |